Organeb model

Rhywogaethau di-ddynol yw organebau model sy'n cael eu defnyddio er mwyn deall ffenomenau biolegol, gan ddisgwyl y bydd darganfyddiadau wedi eu gwneud mewn organebau model yn cyfateb at organebau eraill.^[1] Gall gwyddonwyr ddefnyddio organebau model fel modelau in vivo, ac maen nhw'n arbennig o ddefnyddiol er mwyn astudio afiechydon dynol pan fo arbrofion ar fodau dynol yn anymarferol neu'n anfoesol.^[2] Mae hyn yn bosib gan fod pob organeb byw yn rhannu cyd-hynafiad a gan fod prosesau metabolaidd a datblygiadol wedi eu cadw yn ystod esblygiad.^[3]

Gall astudio organebau model roi llawer o wybodaeth, ond rhaid cymryd gofal tra'n defnyddio'r wybodaeth er mwyn deall organebau eraill.^[4]

Mewn ymchwil ar glefydau dynol, gall defnyddio organebau model arwain at ddealltwriaeth o brosesau'r clefyd heb orfod niweidio bodau dynol. Fel arfer, rhaid i'r organeb sydd wedi ei ddewis fodloni cywerthedd tacsonomaidd at fodau dynol er mwyn gallu ymateb i'r clefyd neu driniaeth mewn ffordd debyg i fodau dynol. Er nad yw'r ymateb yn siwr o fod yr un fath rhwng organebau model a bodau dynol, mae llawer o gyffuriau a thriniaethau ar cyfer clefydau dynol wedi eu canfod gan ddefnyddio organebau model.^[5][6] Mae tri prif fath o : homologous, isomorphic and predictive. Homologous animals have the same causes, symptoms and treatment options as would humans who have the same disease. Isomorphic animals share the same symptoms and treatments. Predictive models are similar to a particular human disease in only a couple of aspects, but are useful in isolating and making predictio

1. ↑ "Cell biology. Whither model organism research?". Science 307 (5717): 1885–6. Mar 2005. doi:10.1126/science.1108872. PMID 15790833. http://www.sciencemag.org/cgi/content/summary/307/5717/1885.
2. ↑ Griffiths, E. C. (2010) What is a model? Error in webarchive template: Check |url= value. Empty.
3. ↑ Fox, Michael Allen (1986). The Case for Animal Experimention: An Evolutionary and Ethical Perspective. Berkeley and Los Angeles, California: University of California Press. ISBN 978-0-520-05501-8. OCLC 11754940.
4. ↑ Slack, Jonathan M. W. (2013). Essential Developmental Biology. Oxford: Wiley-Blackwell. OCLC 785558800.
5. ↑ "Zebrafish: a complete animal model for in vivo drug discovery and development". Current Drug Metabolism 10 (2): 116–24. Feb 2009. doi:10.2174/138920009787522197. PMID 19275547.
6. ↑ Kari, G.; Rodeck, U.; Dicker, A. P. (July 2007). "Zebrafish: an emerging model system for human disease and drug discovery". Clinical Pharmacology and Therapeutics 82 (1): 70–80. doi:10.1038/sj.clpt.6100223. ISSN 0009-9236. PMID 17495877. https://archive.org/details/sim_clinical-pharmacology-and-therapeutics_2007-07_82_1/page/70.